Chào mừng đến với Bản quyền 101! Hôm nay, chúng ta sẽ khám phá về thời hạn bản quyền, khoảng thời gian quý giá mà các tác giả có thể thu lợi từ tác phẩm của mình trước khi nó trở thành tài sản chung cho mọi người. Hãy chuẩn bị sẵn sàng, vì chúng ta sẽ thêm một chút hài hước vào hành trình này!
Cre: DALL-E
Đầu tiên, hãy đi thẳng vào vấn đề: bản quyền kéo dài bao lâu? Thời gian bảo hộ bản quyền sẽ thay đổi tùy theo vài yếu tố như: luật quốc gia; ai là người tạo ra tác phẩm; và loại tác phẩm. Tại các quốc gia là thành viên của Công ước Berne, bản quyền thường kéo dài suốt cuộc đời của tác giả cộng thêm 50 năm. Việt Nam là một ví dụ. Tuy nhiên, nhiều quốc gia kéo dài thời gian bảo hộ vượt quá thời hạn tối thiểu này.
Hãy tưởng tượng thế này: bạn vừa viết xong một tiểu thuyết bán chạy, “Những Cuộc Phiêu Lưu của Mèo Fluffy.” Chúc mừng! Theo luật hiện hành của Hoa Kỳ, quyền lợi của bạn đối với “Fluffy” kéo dài suốt cuộc đời của bạn cộng thêm 70 năm nữa. Đúng vậy, những cuộc phiêu lưu của Fluffy được bảo hộ rất lâu dài - đảm bảo rằng con cháu bạn có thể vẫn nhận được tiền bản quyền khi chúng bay lượn trên những chiếc xe bay.
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu Fluffy không chỉ do một mình bạn viết? Nếu có nhiều tác giả cùng hợp tác với nhau để viết “Fluffy,” thời hạn bản quyền sẽ kéo dài 70 năm sau khi tác giả cuối cùng qua đời. Vì vậy, nếu bạn và bạn thân cùng viết về những cuộc phiêu lưu của Fluffy, người sống lâu hơn sẽ đảm bảo rằng thời gian bắt đầu đếm ngược từ khi họ qua đời, hy vọng rằng điều này sẽ còn rất lâu nữa mới xảy ra.
Bây giờ, hãy nói về các tác phẩm được thuê sáng tác, như bài hát vui nhộn bạn viết cho quầy bán nước chanh của người bạn. Trong trường hợp này ở Hoa Kỳ, bản quyền kéo dài 95 năm kể từ ngày công bố hoặc 120 năm kể từ ngày sáng tác – tùy theo thời gian nào ngắn hơn. Vì vậy, bài hát quảng cáo nước chanh đó có thể tồn tại lâu hơn cả cơn sốt nước chanh!
Một ví dụ khác minh chứng cho việc loại tác phẩm có ảnh hưởng thế nào đến thời hạn: Ở Việt Nam, bản quyền đối với các tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh và mỹ thuật ứng dụng kéo dài 100 năm kể từ khi chúng được định hình hoặc 75 năm kể từ khi chúng được công bố, tùy theo thời hạn nào ngắn hơn.
Đây là một ví dụ thực tế: đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao Chuột Mickey vẫn là ngôi sao hàng đầu của Disney? Disney đảm bảo rằng bản quyền của họ không hết hạn bằng cách vận động Quốc Hội cho các lần gia hạn. Công ty này gần như biến luật bản quyền thành sân chơi riêng của mình, đảm bảo rằng Chuột Mickey sẽ không “nghỉ hưu” sớm.
Tóm lại, thời hạn bản quyền giống như một cuộc marathon – dài và đôi khi khó hiểu, nhưng cuối cùng được thiết kế để mang lại cho các tác giả một phần lợi nhuận đáng kể trước khi chia sẻ cho công chúng. Vì vậy, hãy tiếp tục tạo ra kiệt tác của bạn và biết rằng tác phẩm của bạn được bảo vệ trong một thời gian dài. Và ai biết được? Có thể Mèo Fluffy vẫn sẽ là một tác phẩm bán khi chúng ta sống trên sao Hỏa!
留言